Türkiye’nin en önemli ekonomik sorunlarından biri, işsizlik oranının yüksekliğidir. Bu sorun, ülkenin ekonomik büyümesi, sosyal refahı ve genel yaşam kalitesi üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Son yıllarda, özellikle 2020'li yıllarda işsizlik sorunu daha da belirginleşmiş, küresel ve yerel faktörler bu sorunun daha karmaşık hale gelmesine yol açmıştır.
2020'lerin Başlangıcında İşsizlik Oranı ve Ekonomik Durum
2020’li yıllara geldiğimizde, Türkiye’nin işsizlik oranı uzun bir süredir çift hanelerde seyrediyordu. Ancak 2020 yılında, COVID-19 pandemisi nedeniyle Türkiye ekonomisi büyük bir darbe aldı. Pandemi süreci, iş gücü piyasasında ciddi dalgalanmalara yol açtı. Özellikle işletmelerin kapanması, seyahat kısıtlamaları ve toplumsal izolasyon önlemleri, hizmet sektöründeki istihdamı olumsuz etkiledi.
Pandemi nedeniyle Türkiye’de işsizlik oranı 2020’nin ilk çeyreğinde zaten %13 civarındayken, yılın ilerleyen aylarında bu oran daha da yükseldi. Örneğin, genç işsizlik oranı 2020’de yaklaşık %25’e kadar çıktı. Türkiye’de genç nüfus, iş gücü piyasasına katılımda oldukça yüksek olduğu için bu durum sosyal ve ekonomik açıdan kaygı verici bir hâl aldı.
COVID-19'un İşsizlik Üzerindeki Etkileri
Pandemi döneminde, özellikle kısa çalışma ödeneği gibi devlet destekleri ile işsizlik oranlarının daha fazla artmasının önüne geçilmeye çalışılsa da, belirsizlik ve ekonomik daralma, birçok insanın işini kaybetmesine ve yeni iş bulamamasına yol açtı. Kapanan restoranlar, seyahat acenteleri, oteller gibi sektörlerdeki yüksek iş kayıpları, Türkiye’nin işsizlik oranını artıran önemli etmenlerden biri oldu. Aynı zamanda, esnek çalışma ve uzaktan çalışma gibi yeni iş yapma biçimlerinin yaygınlaşması, bazı sektörlerde istihdamın kalitesini düşürdü.
2021 ve Sonrasındaki Gelişmeler
2021 yılı, Türkiye’de pandeminin etkilerinin azalmaya başladığı bir dönem olsa da, ekonomik toparlanma yavaş ilerledi. İhracat artışı, tarımda verimlilik, dijital dönüşüm gibi olumlu faktörler, bir miktar iş gücü talebini artırmış olsa da, işsizlik oranı hala yüksek seviyelerde kaldı. Türkiye’deki işsizlik oranı, 2021’in sonunda yaklaşık %13 civarlarında işlemeye devam etti. Bu oran, Avrupa’daki birçok gelişmiş ülkenin işsizlik oranlarından daha yüksek bir seviyede kalıyordu.
Pandemi sonrasında bazı sektörlerde toparlanma yaşanırken, iş gücü piyasasında daha fazla nitelikli iş gücüne olan ihtiyaç arttı. Ancak, Türkiye’nin yüksek işsizlik oranı, gençlerin iş gücü piyasasına katılmasında ve uzun vadeli istihdamda zorluklar yaratmaya devam etti. Özellikle üniversite mezunu gençler arasında istihdam sıkıntısı ve nitelikli iş gücü eksikliği, işsizlik sorununu derinleştiren bir diğer faktör oldu.
Genç İşsizlik ve Kadın İşsizliği
Türkiye’deki genç işsizlik oranı, Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında hala yüksek seviyelerde kalmaktadır. 2020’lerin başında genç işsizlik oranı %25 civarındayken, bu oran daha da artarak, üniversite mezunu gençlerin iş bulma şansını zorlaştırdı. Gençlerin iş gücü piyasasına katılmaları engellendiğinde, bu durum toplumun ekonomik gelişimine engel olabilir.
Kadın işsizlik oranı ise, her ne kadar bazı bölgelerde azalıyor gibi görünse de, hala yüksek seviyelerde seyretmektedir. Kadınların iş gücüne katılım oranı, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de çok düşük kalmaktadır. Kadın işsizlik oranı özellikle kırılgan gruplarda daha belirgindir ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği, kadınların iş gücü piyasasındaki yerini kısıtlamaktadır.
2022 ve Sonrası: Yeni Ekonomik Gerçeklikler
2022 yılında, Türkiye’nin işsizlik oranında hafif bir azalma yaşansa da, ekonomik belirsizlik ve enflasyon gibi faktörler iş gücü piyasasını olumsuz etkilemeye devam etti. Özellikle yüksek enflasyon ve döviz kurlarındaki dalgalanma, hayat pahalılığını artırarak, çalışanların maaşlarının erimesine neden oldu. Bu durum, işsizlikle mücadele etmek yerine, geçim sıkıntısını derinleştiren bir etken oldu.
Ayrıca, Türkiye’deki dijitalleşme ve yapay zeka uygulamaları, geleneksel iş modellerini değiştirdi. Bu değişiklikler, bazı mesleklerde iş kayıplarına yol açarken, dijital becerilere sahip iş gücüne olan talep artmıştır. Türkiye’nin bu dijital dönüşüme ayak uydurabilmesi için eğitim sistemini ve iş gücü piyasasını yeniden şekillendirmesi gerektiği bir gerçek olarak ortaya çıkmıştır.
Sonuç ve Gelecek Perspektifi
Türkiye’de işsizlik, sadece ekonomik bir sorun olmaktan çıkıp, sosyal yapıyı etkileyen önemli bir mesele hâline gelmiştir. 2020’lerin başında ortaya çıkan COVID-19 pandemisi, işsizlik oranını artıran temel faktörlerden biri olmuş olsa da, Türkiye'nin uzun vadeli işsizlik sorunuyla başa çıkabilmesi için yapısal reformlar ve eğitim sisteminin modernizasyonu gerekmektedir. Aynı zamanda, kadınların iş gücüne katılımını teşvik edecek politikalara ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye, genç nüfusunu istihdam etmek ve iş gücü piyasasındaki adaletsizlikleri ortadan kaldırmak için kararlı adımlar atmalıdır.
