Modern dünyada tüketim, yalnızca mal ve hizmetlerin tüketilmesinden ibaret değildir. Aslında bu süreç, varlıkların anlamlarının, bağlamlarının ve işlevlerinin giderek silinmesini de beraberinde getirir. Günümüzde bir nesneye baktığımızda artık onu neyin parçası olduğu ya da hangi düşünceyle üretildiğiyle ilgilenmiyoruz; onun sadece işe yarayıp yaramadığına veya ne kadar “trend” olduğuna odaklanıyoruz. Oysa her nesne, kendi varlığı içinde bir dünya görüşünün temsilcisidir. Bu yüzden bir sandalyeyi sadece üzerine oturmak için, bir yatağı yalnızca uyumak için kullanmak; onları bağlamlarından kopararak işlevsellik düzlemine indirgemek, anlamın kaybını beraberinde getirir.
Sosyolog ve düşünür Jean Baudrillard da nesnelere yüklenen anlamın zamanla nasıl evrildiğine dikkat çeker. Özellikle 250–300 yıl öncesinin burjuva evlerini analiz ederken, eşyaların yalnızca estetik değil aynı zamanda ahlaki bir düzenin simgesi olduğunu vurgular. Ona göre, o dönemlerde bir eve girildiğinde, evin düzeni ve eşyaların yerleşimi, ev halkının kültürel yapısı ve ahlaki değerleri hakkında ipuçları verirdi. Örneğin salon ve yatak odasının yerleşimi bile ataerkil yapının mekânsal bir yansımasıydı. Eşyalar birbirine değecek, dokunacak şekilde yerleştirilir, adeta yalnızca mekânsal değil, aynı zamanda ahlaki bir birliktelik sergilerdi. Bu düzen içinde her nesne hem simgesel hem de işlevsel bir görev üstlenir, kendi yerine yakışır bir sorumlulukla duruş sergilerdi.
Baudrillard’ın bu tespiti, modern yaşamla karşılaştırıldığında oldukça çarpıcıdır. Günümüzde ise bir eve girdiğimizde, estetik bir kopyalamanın, derinliksiz bir stilin ya da yalnızca tüketim motivasyonlu seçimlerin izlerini görmekteyiz. Eşyaların dizilişinde ahlaki bir izlek ya da kültürel bir mesaj yoktur. Her şey, popüler dekorasyon dergilerinin ya da sosyal medya görsellerinin şablonlarıyla belirlenmiştir. Bu da aslında yalnızca nesnelerin değil, mekânın da kişiliksizleşmesine yol açar.
Bu anlamda modern tüketim kültürü, nesneleri bağlamlarından kopararak onları salt birer “gösteri” unsuruna dönüştürmektedir. Her şey bir vitrin düzeni içinde yer almakta, kullanımın ötesinde bir aidiyet ya da değer üretmemektedir. Oysa geçmişin evlerinde eşyalar yalnızca işlevleriyle değil, temsil ettikleri anlamlarla da bir bütünlük oluştururdu. Bir aile albümü, köşedeki vitrin, danteller, geleneksel objeler; hepsi anlatacak bir hikâyeye sahipti. Şimdi ise nesnelerin sesi kısıldı, hatıralar silindi, mekânlar “tarz” ama ruhsuz hale geldi.
Sonuç olarak, nesnelere bakış açımız onların anlam dünyasını da belirler. Eşyaların sadece fiziksel değil, aynı zamanda kültürel ve ahlaki bir konumda yer aldığı dönemler, bizlere nesneyle kurulan ilişkinin çok daha derin, çok daha bilinçli olduğunu gösteriyor. Modern çağın tüketim alışkanlıkları bu derinliği törpülemiş olabilir; fakat hâlâ her birimizin yaşam alanında, nesnelerle kuracağı daha bilinçli, daha estetik ve daha anlamlı ilişkiler için bir fırsat vardır. Çünkü eşya sadece eşya değildir; o, kim olduğumuzun, nasıl yaşadığımızın ve neye değer verdiğimizin sessiz bir aynasıdır.
