Duygular, hayatımızın her anında bizimle. Bazen bir anda coşuyoruz, bazen durup düşünüyoruz, bazen de içimizde fırtınalar koparken dışarıya sakin bir yüz gösteriyoruz. Peki hiç düşündünüz mü, bu duyguları anlayabilmek, yönetebilmek ve başkalarının duygularını da hissedebilmek bir tür zeka olabilir mi? İşte tam bu noktada karşımıza duygusal zeka (EQ) çıkıyor.
Bu kavramı dünya çapında popüler hale getiren isim: Daniel Goleman. Kendisi bir psikolog ve 1995’te yazdığı "Emotional Intelligence" adlı kitapla, deyim yerindeyse, zihinleri epeyce karıştırdı ama iyi anlamda. Çünkü Goleman dedi ki:
“Başarının anahtarı sadece IQ değil, asıl mesele EQ.”
O zaman gelin birlikte bakalım, Goleman bu işin altını nasıl doldurmuş?
Duygusal Zeka Nedir, Ne Değildir?
Goleman’a göre duygusal zeka; kendi duygularını tanımak, onları yönetebilmek, başkalarının duygularını anlayabilmek ve ilişkileri sağlıklı yürütebilmek gibi becerilerin bütünüdür. Yani bir nevi "duygularla akıllı olabilmek".
IQ sınavlarında yüksek puan almak harika, ama hayat bazen sınavlardan çok daha karmaşık. İşte o zaman devreye EQ giriyor.
Goleman Diyor ki: EQ'nun Beş Ana Bileşeni Var
1. Kendini Tanımak (Öz-farkındalık)
“Ben şu an ne hissediyorum?”, “Bu duygunun kaynağı ne?” gibi sorular sorabilmek… Goleman’a göre kendini tanımadan duygulara hükmetmek mümkün değil. Bu, EQ’nun temeli.
2. Kendini Yönetebilmek
Duygularımız geldiği gibi davranmak her zaman işe yaramıyor. Stresli bir anda patlamamak, öfkeyle karar vermemek... İşte bu, duygusal zekanın “fren sistemi”.
3. İçten Gelen Motivasyon
Goleman, duygusal olarak zeki insanların içsel bir güdüye sahip olduğunu söylüyor. Yani dışarıdan aferin gelmese de kendi içlerinde bir “devam et” sesi var.
4. Empati
Başkasının ne hissettiğini fark etmek. Yargılamadan önce anlamaya çalışmak. Empati olmadan ne liderlik olur ne sağlıklı bir ilişki. Goleman burada çok net.
5. İnsan İlişkilerini Yürütme Becerisi
İletişim kurmak, çatışmaları yönetmek, ekip çalışmasında uyum sağlamak… Yani sosyal zekanın da kalbi aslında burada atıyor. Goleman bu becerileri, “hayatın görünen kısmındaki EQ” olarak tanımlıyor.
Peki Neden Bu Kadar Önemli?
Goleman diyor ki:
“İnsanlar işlerinden değil, patronlarından ya da iş arkadaşlarıyla yaşadıkları duygusal sorunlardan dolayı ayrılıyor.”
Yani iş hayatında, okulda, evde... Nerede insan varsa orada duygu var. Ve bu duyguları yönetebilen, sadece başarılı değil aynı zamanda mutlu da oluyor.
Üstelik güzel haber: Duygusal zeka geliştirilebilir. Tıpkı bir kas gibi, üzerine çalıştıkça güçleniyor.
Goleman’ın Emotional Intelligence kitabı, “başarı sadece zeka işi değil” diyerek oyunun kurallarını değiştirdi. Bizi biraz içimize dönmeye, “ben gerçekten ne hissediyorum?” diye sormaya, karşımızdakine sadece kulak değil yürek de vermeye davet etti.
Eğer hayatla daha barışık, insanlarla daha uyumlu ve kendi iç dünyanızda daha dengeli olmak istiyorsanız, duygusal zekanızı geliştirmek harika bir başlangıç olabilir.
