Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı'nın (DARPA) genetik mühendislik ve sentetik biyoloji alanlarına yaptığı büyük yatırımlar bir sır değil. Bütünüyle yeni yaşam formlarının askeri amaçlı mühendisliğinin size hissettirdiklerine bağlı olarak bunu heyecan ya da dehşet verici bulabilirsiniz. Eğer heyecanlanan taraftansanız, size iyi bir haberimiz var: DARPA, Mars yüzeyini Dünya benzeri bir hâle getirebilecek organizmaları yaratmaya çok yakın olduklarını açıkladı.
Mars'ı dünyalaştırmanın (İng. terraforming) amaçları arasında, sıcaklığı yükseltmek ve verimsiz Mars yüzeyinde fotosentez yapabilen yeşil bitkiler, bakteriler, algler yetiştirerek atmosferi kalınlaştırmak birincil sırada yer alıyor. Elon Musk gibi teknoloji konusunda son derece iyimser tahminleri olan biri bile bunun yakın zamanda gerçekleşemeyeceğini düşünse de, DARPA çoktan Mars'a gözünü dikmiş.
Geçtiğimiz günlerde DARPA tarafından düzenlenen biyoteknoloji konferansında söz alan DARPA'nın yeni Biyolojik Teknolojiler Ofisi'nden Alicia Jackson "İlk kez olarak elimizdeki teknolojik gereçler, sadece Dünya üzerindeki işe yaramaz bölgeleri ıslah etmekle kalmayıp, uzaya ziyaretin ötesinde kalma amaçlı gitmemizi sağlayacak düzeyde," şeklinde konuştu. Peki sözünü ettiği bu teknolojik gereçler tam olarak nedir?
Sentetik biyoloji projelerinde genellikle ya E. coli bakterileri ya da maya (İng. yeast) kullanılır. Jackson'ın laboratuvarı son bir yıldır bu iki canlı türünün ötesine geçerek, her tür organizma üzerinde kolayca genetik mühendislik çalışmaları yürütebilme yollarını araştırmaktaydı. "Dünya'da 30 milyar kadar organizma türü var. Biz ise şu anda biyolojik mühendislik için sadece iki tanesini kullanıyoruz. Ben arzu ettiğim özellikleri taşıyan herhangi bir organizma ile çalışabilmek istiyorum. Hızlı bir şekilde haritalandırabilmek ve mühendisliğini yapmak istiyorum. Bugün kullandığımız genom notlama yazılımına baktığınızda, görüyorsunuz ki mühendisliği mümkün sistemlerin (ve genlerin) kolayca bulunmasına yönelik yapılandırılmamış. Daha ziyade, hakkında akademik makale yazılabilecek ezoterik ve ilginç bir şeyler aramak için tasarlanmış," diyor Jackson.
DARPA ve araştırma partnerlerinden birkaçının ortaklığında geliştirilen DTA GView yazılımına, Jackson "genomlar için Google Maps" benzetimini yapıyor. Konferans sırasında kendisi bu yazılımı kullanarak program dahilindeki çeşitli organizmalardan genomlar çekip, hemen ardından, bilinen genlerin genom üzerindeki konumları ile birlikte verildiği bir liste sundu. "Şu anda toplamakta olduğumuz bu genom verileri seli harika; ancak veritabanında veri olarak kalıyorlar ve bilgi dağarcığımıza eklenmiyorlar. Sahip olduğumuz genetik bilginin çok azı ile uygulama yapabiliyoruz. Şimdi bu araçla hedefimiz bir gün içinde dizilim yapmak ve organizmanın mühendisliğini en iyi şekilde yapmak," şeklinde konuştu.
Aslında amaç herhangi bir yaşam formundan en iyi genleri seçip, onları başka canlılara aktarıp düzenleyerek, bütünüyle yeni bir şey yaratmak. Bu muhtemelen ilk önce bakterilerde ve diğer mikro-organizmalarda olacak; ama aynı yöntemi daha karmaşık, çok hücreli organizmalarda da uygulamak mümkün görünüyor. Bu sayede salgın hastalıkların kökünün kurutulabileceği düşünülüyor. Fakat herhalde en ilgi çekici uygulama alanı, DARPA'nın özel olarak tasarlanmış organizmalar kullanarak çevresel hasarı onarma planı. Jackson'ın dediğine göre, doğal veya insan kaynaklı bir felaketin ardından, zarar gören arazilerde hayatta kalabilecek yeni tip organizmalar tasarlanabilir. Bu organizmalar fotosentez yapıp çoğaldıkça, doğa yeniden eski sağlığına kavuşabilir.
Tabi bu yöntem, bozulan yeryüzü bölgelerinin iyileştirilmesinin ötesinde amaçlara da hizmet edebilir. Mars yüzeyinin özel bir mühendislik ürünü organizmalarla Dünya benzeri bir ortama kavuşturulması ve nihayetinde de tüm güneş sisteminin kolonileştirilmesi çalışmaları gündemde. Gereken teknoloji henüz emekleme aşamasında olduğu için ajanda net bir zaman çizelgesine oturtulamasa da, bu konudaki çok gizli çalışmalar her gün biraz daha ilerliyor.
