Biz insanlar, tüyler ürpertici hayvanlar birbirinin etini yediğinde pek şaşırmıyoruz. Karadul örümceği ya da peygamber devesi eşlerini katır kutur yediğinde kulağa normal geliyor. Başlamak için biraz canavarca görünseler de örneğin bazı denizatlarının da kendi cinslerinden hayvanları yiyor olduğunu biliyor muydunuz? Evet, barışsever denizatı, Disney filmleri ve küçük kızların çıkartma kitaplarının sürekli sakini, zaman zaman küçük şirin burnu ile kendi yavrusunu vakumlayıp çeker. Kelebekler ve sincapları da aynı şekilde lekeleyebilirim, ya da eğer küçük tavşan beslemişliğiniz varsa dediğimi zaten biliyorsunuzdur. Ben birbirini yiyen sevimli hayvanlar konusunda kendi ağır dersimi birkaç yıl önce bir doğa merkezinde çalışırken aldım.
Hayvanat bahçesinden aldığımız birbirine kur yapan çok sevimli bir çift kulaklı orman baykuşumuz vardı. Birgün, erkek olanın yerinde olmadığını fark ettim. Hayvan kaçtı diye panikleyip her tarafı aradım. Derken dişinin göğsünde bir şişkinlik fark ettim. Tabii sonradan, çıkardığı 'pelet'lerinden eşi olan baykuşu yediğini anladık ve hayvanat bahçesinden ödünç aldığımız bir çift baykuş yerine tek bir dişi baykuş verdik. Yeni bir çevre gibi değişikliklerden etkilenen hayvanlarda hemcinsini yemenin (kanibalizm) nadir görülen bir şey olmadığı ortaya çıkıyor.
Hayvanlarda kanibalizm üzerine yeni bir kitabın yazarı olan yerbilimci David Soulsby, ilk olarak Zimbabwe'de hemcinsini yiyen bir cırcır böceği sürüsünden ilham almış. Thepoultrysite.com'daki bir röportajında: 'Birçok böcek geçen araçlar tarafından ezilip öldü, diğerleri ise onları yamyamca yiyerek temizledi. Bu olay beni doğada kendi cinsini yiyen hayvanlar konusunu araştırmaya itti.' dedi. Soulsby hayvan yamyamlığı ile ilgili bilimsel literatürü taradı. Sonuç olarak Animal Cannibalism: The Dark Side of Evolution (Hayvanlarda Yamyamlık: Evrimin Karanlık Yüzü) adlı kitap esas olarak biyologlara ve hayvanların yamyamlığı ile bir şekilde yüzleşen hayvan besleyen kişilere hitap ediyor. Bilimsel ayrıntı seviyesi çoğu sıradan okuyucu için fazla yüksek, tabii eğer Korkunç Ayrıntılar blogunun sahibi ya da başka bir hayvan garipliğinin sıkı hayranı değilseniz... Ama biz sıkı hayranlar için kitapta hazineler var. Soulsby'ın kitabından bazı sürprizler şöyle: Annelerin yavrularını yemesi oldukça yaygındır, ve aslında yamyamlığın kurbanlarının çoğu yumurtalar ve yenidoğanlardır. Ama çocuklar da yamyam olabilir.
Matrifaji, ya da anneyi yemek, bazı böcekler, akrepler, iplik kurtları ve örümceklerde görülür. En uç noktada fedakarlık örneği yengeç örümceği adı verilen bir örümcek cinsinde (Diaea ergandros) görülür. Anne örümcek, yavrularına yemeleri için döllenmemiş yumurta verir. Yavrular yumurtaları ve sonra da yavaş yavaş annelerini yer. Haftalar sonra, anne hareket edemeyecek hale gelir, ve tamamen yenip tüketilir. Ama bu boşa değildir: Annelerini yiyen örümcekler genelde daha yüksek ağırlık ve hayatta kalma oranı annelerini yemeyen yavrulara göre oldukça yüksek. Şanslılar ki insanları evrimi annenin güvende olmasını şart koşuyor. Sadece doğduğunda annesine ihtiyacı olmayan yavrular matrifajiye yönelir. İnsan fetüsünde diş olsaydı bile (şimdi olmadığına memnunsunuz değil mi?) annelerini yiyecek olsalar tamamen çaresiz ve sütsüz kalırlardı.
Soulsby'a göre yamyamlık en çok böceklerde, örümceklerde ve levrek ve ciklet balığını içeren bir sınıf olan Levrekgillerde görülür. Ciklet balıkları asabilikleriyle bilinir (bir yeşil terör ciklet balığı akvaryumdan dışarı sıçrayıp balık pulu dolu bir torbanın içine süzülüvermişti) ama levreğin de bir karanlık tarafı olduğunu kaç kişi bilir? Bu balıkların çoğu küçük çocukların olta mantarıyla yakaladığı cinsten ama fena halde yamyamlar, anne babalar ve büyük kardeşler zaman zaman küçük yavruları silip süpürür. Tatlısu levrekleri, bu grubun bir üyesidir ve birbirlerini yemeye kuyruklardan başlarlar. Bazen biri diğerini yemeye başlar ama sonunda yenip biten kendisi olur, ve Soulsby'ın belirttiğine göre kaydedilmiş zincirleme yeme vakalarında rakam dört balığın aynı anda birbirini yemesine kadar çıkıyor.Bazı amfibiklerde, biri normal biri yamyam olmak üzere iki larva çeşidi olabiliyor. Yamyam olan daha büyük oluyor ve en azından kaplan semenderinde, daha geniş ağıza, daha büyük kafaya ve daha alçak bir alt çeneye sahip oluyor. Yamyam olanın dişleri normal semenderinkinden 3 kata kadar daha uzun oluyor. Kaplan semender ve Asya semenderi Hynobius retardatus üzerinde yapılan araştırmalar gösteriyor ki yamyama dönüşmüş olanlar, larvalar çok fazla sayıda olduğunda ve birbiriyle bağlantısız olduğunda (farklı anne babadan aynı tür larva) ortaya çıkıyor.
Doğal seçilimin aynı geni paylaşan kardeşlere öncelik tanıması mantıklı, bu birçok hayvanın kendileriyle bağlantısız hayvanlardansa kardeşlerine yardım etme eğilimine benziyor. Semenderlerin kendi türlerini yemek için büyük kırma çeneleri geliştirmesi adaletsiz bir evrim buluşu gibi görünse de, büyük resme bakarsak o tür için iyi olduğu görülebilir. Eğer bir havuz kurursa yamyam hayvanlar kardeşlerinden büyük ve şişman olduklarından tek hayatta kalanlar olabilir. Grup için fedakarlık yapma adaptasyonunun doruk noktası budur.
