İnsanlar, binlerce yıldır uykunun doğasını ve amacını sorguluyor. Aristo’ya göre uyku bir onarım ve yeniden yapım süreciydi. Modern bilim de, bu konuda Aristo’yu destekliyor. Araştırmalara göre, vücudumuzda düzenlenme ve metabolizmayla ilgili, sadece uyku sırasında aktif olan yolaklar var.
Uyku hakkındaki araştırmalara göre gün içinde edinilen bilgiler sonucu beyinde kurulmuş olan sinapslar, uyuma sırasında yaklaşık %18 küçülür. Bu “sinaptik homeostaz” sürecinde beyin dinlenir ve ertesi gün yeni bilgiler öğrenmek ve tekrar büyümek üzere hazırlık yapar.2003’te Dr. Cirelli ve meslektaşları tarafından ortaya atılan “Sinaptik Homeostaz Hipotezi”ne göre, gün içinde maruz kaldığımız bilgiler sonucu nöronların arasındaki bağlantılar (sinapslar) güçlenir ve genişler. Ancak bu büyüme sürekli artan bir şekilde devam etmez. Genişleyen sinapslar uyku sırasında küçülür.
Küçülme sayesinde beyinde yeniden normalleşme ve düzenleme gerçekleşir.
Hipotez ortaya atıldığında, bunu destekleyecek fazla kanıt yoktu. Ancak araştırmacılar Şubat 2017’de Science’ta yayınladıkları makaleyle hipotezlerini destekleyecek kanıtlar sundular.Bu durumu kanıtlamak amacıyla fareler üzerinde deneyler yapıldı. Ve farelerin sinapslarındaki çok küçük genişleme ve küçülmeleri nanometre seviyesinde görüntüleyebilmek için yeni bir çeşit elektron mikroskobu kullanıldı. Sonuç olarak birkaç saatlik uykunun beyindeki sinapsların boyutunu ortalama %18 azalttığı görüldü.
Araştırmanın ilginç bulgusuysa bu azalmanın sinapsların %80’inde görülmesiyle beraber geniş ve sağlam sinapslarda bir değişiklik olmamasıydı. Bunun, beynin gün içinde yaşanan önemli anıları kaybetmemek için uyguladığı yöntem olduğu düşünülüyor.Sinapsların uyku sırasında küçülmesi, gün içinde kurulan geçişi sinapsların beyni aşırı uyarıya maruz bırakmaması için kritik önem taşıyor. Küçülme sayesinde beyin sadece önemli bilgileri hafızada tutuyor.Uyku, aslında beynin yeni şeyler öğrenmeye devam edebilmek için ödediği bedeldir. Bu nedenle hayatımızda önemli yeri olan uykuyu ertelemek ve azaltmak beynimiz açısından iyi bir tercih olmayacaktır.
