Memeli evrimi tarafından şekillenmemiş bir dünya hayal edin. Orada nasıl canlılar yaşardı? Ortaçağ efsanelerinden çıkmışa benzeyen "tuatara"nın beklenmedik varlığı ve alışılmadık özellikleri, söz konusu durumun nasıl olabileceğine ilişkin bir fikir veriyor.
Ejderha bebeğine benzeyen, işlevini kaybetmiş üçüncü bir göze sahip olan ve 100 yıldan uzun süre yaşayabilen şey nedir? Elbette tuatara! Kırışık ve koca kafalı bir iguanaya benziyor olabilir ama sakın kanmayın. Tuataranın familyası olan Sfenodontlar (İng. Sphenodonts, Yunanca "çivi dişliler") ile kertenkele ve yılan familyası olan Skuamatlar (pullular), 200 milyon yıl kadar önce yollarını ayırmış. Stratejilerinin bir zamanlar başarılı olduğu belli; fakat o zamanlar çok çeşitli ve yaygın olan Sfenodont soyundan, bugün geriye kalan tek tür tuatara.
Koca bir sürüngen takımının (İng. order) tek temsilcisi olmak büyük sorumluluk. Bilimciler bir süre boyunca, hayatta kalan iki tuatara türü olduğunu düşünmüştü. Ama 2010 yılında yayımlanan bir makale ile sadece tek bir tür oldukları açıklığa kavuştu.
