Seçme ve seçilme hakkı, bireylerin yerel ve merkezi karar ve yönetim organlarına seçilecek kişilere oylarıyla karar verme ve bu yönetim organlarına aday olabilme haklarına verilen isimdir. Bu yönetim organlarına örnek olarak yerel ve ulusal meclisler, belediye başkanlığı, şehir yöneticiliği, devlet başkanlığı vb.. verebiliriz.
20. yüzyılın ilk yarısına kadar, sınırlı oy sistemi bulunuyordu. Bu sistem, belirli bir zümrenin oy vermesini ve diğerlerinin oy verememesi anlamına geliyordu. Kadınların oy kullanma ve seçilme hakkı da bulunmuyordu. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren “sınırlı oy”dan “genel oy”a geçildi ve siyasal haklar genişletildi. Seçme hakkı konusunda iki önemli şart vardır. Bunlardan bir tanesi yurttaşlık, diğeri ise yaş şartıdır. Seçim, ulusal egemenliğin seçtiği kişilerin iş başına gelmesi anlamını taşıdığı için, ülkenin yurttaşlarının oy vermesi makul bir şarttır. Avrupa’da, yerel yönetimlerle ilgili olarak ülkede çalışan veya oturan yabancılara da seçme ve seçilme hakkı tanınması gündemdedir. Belki zaman içinde tüm dünyada herkes, her yerde seçme ve seçilme hakkına sahip olabilir.
Seçme hakkının yaş ile ilgili olan kısmı ise, seçmenlerin belli bir siyasal olgunluğa ulaşmış olmalarıyla ilgilidir. Siyasal olgunluk yaşı her ülkede farklılık göstermekle birlikte, Türkiye’de 18 olarak belirlenmiştir. 18 yaşını doldurmuş her birey, seçme hakkını kullanmakta özgürdür. Seçmen olabilmenin diğer koşulları arasında, kısıtlı ve kamu hizmetinden yasaklı olmamak ve seçmen kütüğüne yazılı olmak vardır. Seçilebilme hakkında da belirli koşullar vardır. Aday olabilmenin esas koşulları, yurttaşlık, belli bir yaşı aşmış olmak, kamu hizmetinden kısıtlı olmamak şeklindedir.
