1410 yılında Prag’da inşa edilen Astronomik Saat Kulesi, dünyanın en eski üçüncü saati, aynı zamanda da çalışır durumda olan en eski saatidir. Saat, yapıldığı dönemin şehir merkezi olarak kabul edilmiş Eski Şehir Meydanı‘nda bulunmaktadır. Bu makine sadece sıradan bir saat değildi, yapısı ve özellikleri gereği aynı zamanda astrologlar, matematikçiler ve büyücüler tarafından da bir araç olarak kullanılabiliyordu.
Efsaneye göre saat, Çek kralının emriyle o dönemde ün salmış olan Master Hanus’a yaptırılmış. Master Hanus saati bitirdikten sonra da kasıtlı olarak kör edilmiş. Çünkü saatin yapımı tamamlandıktan sonra dünya çapında ün kazanmış, başka ülke kralları da Master Hanus’a saat tasarlaması için tekliflerde bulunmuş. Bunu duyan Çek kralı ise, Master Hanus’u bu makinenin benzerini bir daha yapamasın diye gözlerine mil çektirip kör etmiş. Master Hanus bu olaydan kısa bir süre sonra kendini saat kulesinde asarak intihar etmiş. Krala olan öfkesi yüzünden de, kendini öldürmeden önce, bir daha kimse saati kullanamasın diye düzeltemeyecekleri şekilde bozmuş ve uzun bir süre saati kimse düzeltmeyi becerememiş. Saatin tasarımı ve işleyişi o kadar karışıkmış ki, o dönemde Master Hanus’tan başka hiç kimse saatin sistemini anlayamamış. Ancak 50 yıl sonra (bazı kaynaklarda 100 yıldan fazla olduğu belirtiliyor) başka bir saat ustası saati tamir etmeyi başarabilmiş.
Saatin hikayesiyle ilgili bir diğer efsane de, bu saatin ‘’Şeytanın Gözü’’ olarak tasarlandığı yönünde. Saatin orijinal halinde heykeller ve dekorasyon yoktu (Saatteki heykel ve diğer bazı dekorasyonlar, saatin yapımından yaklaşık 80 yıl sonra eklenmeye başlamıştır). Dikkat çekmek için tasarlanmamıştı. Sözde kötülüğün zaman bekçisi olarak düşünülmüştü. Ayrıca ne zaman Çek toprakları bir felaketle karşılaşsa, saat çalışmayı kesiyormuş (Günümüzde bile Çek halkında birçok insanın bu inancı hala koruduğu, bu yüzden saatin durmasından çok korktukları söyleniyor). Hatta bu efsaneye göre, Master Hanus’un, şeytana ve kötülük kaynağı olarak görülen ilimlere (simyacılık, büyücülük) hizmet eden bir saat yaptığı için kör edildiği söylenir. Saat kulesinin masalsı hikayesi burada bitiyor. Daha sonra yapılan araştırmalarda saatin matematikçi, profesör ve aynı zamanda Çek Kralı IV. Wenceslas’ın kişisel doktoru olan Mikulas Kadan tarafından tasarlandığı gerçeği ortaya çıkmıştır.
Astronomik Saat Kulesi, 600 yıllık tarihi boyunca birkaç kez ciddi hasar görmüş, hatta yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış. İlk olarak, 1865 yılında çıkan bir yangında saat ciddi derecede hasar almış. İkinci Dünya Savaşı zamanında da Nazi saldırıları ve 1945 yılında Prag halkının Nazilere karşı çıkardığı ayaklanmada çok zarar görmüş. Bozulan ve zarar gören saat 1948 yılında tamir edilmiş ve yeniden çalışır duruma gelmiş. Saatin tamiratını üstlenen Hainz şirketi, en başlarda bütün sistemi atıp yerine modern bir saat sistemi getirmek istese de, daha sonra çıkan anlaşmazlıklar yüzünden bu fikirden vazgeçilmiş. Bu sayede Astronomik Saat Kulesi gibi bir mühendislik harikası gelecek nesillere miras olarak kalabildi.
Saat tam olarak 350 parçadan oluşuyor. Bu parçaların yaklaşık %75’i, yapıldığı yüzyıldan kalma orijinal parçalar. Astronomik Saat Kulesi saati, tarihi, Güneş’in Ay’ın ve Dünya’nın astronomik döngülerini ve konumunu, güneşin doğuş ve batış zamanını, aynı zamanda da Hıristiyan dininin kutsal günlerini göstermektedir. Saat 12 burcun sembollerini de taşımakta. Takvim kadranının mavi parçaları ufkun ötesindeki gökyüzünü temsil ederken, kahverengimsi kısımlar ufkun altındaki gökyüzünü temsil eder. Latin sembolleri, doğu ve batıyı işaret ederken, güney ve kuzey yönleri ufkun altındaki ve üzerindeki işaretlerle temsil edilir ve bu işaretler Latince’de “alacakaranlık” ve “şafak” anlamlarına gelir. Eski Çek saati veya İtalyan saati, ilk kadran tarafından temsil edilirken, ikinci kadran seti, Güneş’in imleci tarafından ölçülen Orta Avrupa zamanını temsil eder. 3. kadran ise İbranice’dir ve Babil saatini göstermek için tasarlanmış. Astronomik Saat Kulesi, dünyada Babil saatini gösteren tek saattir. Saat birden fazla makine tarafından işletilmektedir. Makinelerin en büyüğü olan Ana Makine, saatin kadranını ve diğer küçük makineleri kontrol ediyor. Bunun dışında Zodyak, Ekliptik, Ay ve Güneş imlecini çalıştıran bir Gösterge Makinesi var. Ay Makinesi ise Ay’ın konumu ve evrelerini görüntülüyor. Takvim Makinesi 365 dişe sahiptir ve artık yıl haricinde yıl sonunda gece yarısından sonra sıfırlanır. Apostles Makinesi saatin üzerindeki pencereleri açmak için kullanılır. Ve son olarak da Božka Kronometresi, tüm sistemin doğru çalışmasını sağlamak için tasarlanmıştır.
