Uyku esnasında bebeklerin beyninde olağanüstü süreçler gerçekleşir. Leipzig’deki Max Planck İnsan Bilişsel ve Beyin Bilimleri Enstitüsü’ndeki araştırmacılar; bebeklerin altı ila sekiz aylıkken kelimelere anlam yükleyebildiklerini gözlemledi, oysa bu durum şimdiye kadar yalnızca büyük çocukların ve yetişkinlerin yapabildiği bilindik bir olaydı.
Kelimelere anlam yükleme görevinde kullanılan hafıza türü, uyku sırasında tipik anlamsal gelişimin geçirdiği süreçlerden geçiyor. Şöyle ki; aynı anda oluşan görsel ve işitsel uyaranı birleştiren model kelime, bir içerikle bağlantı kurulduğu zaman gerçek kelimelere dönüşüyor.
Araştırmacılar bu ilişkileri, altı ve sekiz aylık bebekleri “Bofel” ve “Zuser” gibi uydurma isimler verdikleri hayali nesnelerle tanıştırarak inceledi. Tıpkı, kedilerin pek çok farklı türü olmasına rağmen hepsine kedi denmesi gibi; renk ve şekil bakımından farklı olan nesnelere de aynı isim verildi. Araştırmada uydurma nesne ve isimler kullanılmasının nedeni ise, bebeklerin mevcut bilgilerine ulaşarak bu bilgiyi kullanmalarını engellemekti.
Bebeklerin beyin reaksiyonlarına bakıldığında, aynı kategoride bulunan nesneleri aynı isimle ilişkilendiremedikleri görüldü. Yani, yeni bir “Bofel”i daha önceki Bofel versiyonlarına benzemesine rağmen; “Bofel” olarak algılamıyorlardı. Bebeklere göre her yeni nesne-kelime ikilisi bilinmez ve eşsizdi, bu nedenle genel bir ilişki oluşturamıyorlardı.
Current Biology’de yayımlanan bu araştırma, çocukların gerçek anlamları uzun süreli hafızada sanılandan daha erken tutabildiğini ortaya koyuyor. Her ne kadar bu işlem için gereken beyin yapısı, henüz tam olarak gelişmemiş olsa da kayda değer bir seviyede elverişli olduğunu gösteriyor.
Bu bağlamda, uykunun belli bir evresi ayrı bir önem taşımakta. Dört evrelik uykunun ikinci evresi anlamsal hafızanın gelişmesinde önemli bir role sahiptir. Bu hafif uyku evresi sırasında, anlamsal hafızanın ilk basit formundan gelişmiş ileri bir forma olan geçiş açıkça görülebilmektedir. Uyku esnasında gelişen bu iki hafıza türü, bebek gelişimi ile ilgili bildiklerimizle kıyaslanabilir. Uyku anında bu iki form arasında dakikalar geçerken, normal gelişimde bu dakikaların yerini aylar alıyor. Kısacası, hafıza içeriğinin oluşumunun uyku sırasında daha hızlı gerçekleştiğini söyleyebiliriz.
Öte yandan, araştırmada, bebeklerin normalde uzun bir zaman zarfı içinde edinecekleri bilgiler kısa bir zamanda verildi. Fakat, yalnızca uyku esnasında, yani çocuğun beyninin dış dünyadan koptuğu sürede, beynin gerekli bağıntıları filtreleyebildiği ve kaydedebiliyor olduğu görüldü. Buna göre, uyanıkken yaptıkları keşifler ve uyku süresince oluşan düzenleme süreçleri arasındaki etkileşim yoluyla, erken bilişsel ve dil becerileri tam anlamıyla gelişebiliyor.
Öğrenme safhalarından sonra uyuyan çocukların beyni, nesnenin doğru ve yanlış ismini yani çalışmadaki haliyle Bofel ya da Zuser’in yeni versiyonunu ayırt edebiliyordu.
