Mermer gövdesi 155 sahneden oluşan sarmal bir frizle süslü 38 metrelik muhteşem Traianus Sütunu, Roma üzerinde yükselen bir savaş güncesi. Bir imparatorun saldırgan ama asil bir düşmanı nasıl alt ettiğini anlatan bir öykü. İmparator Traianus İS 101–106 yılları arasında birbirini izleyen savaşlarda on binlerce Roma taburu topladı, antik dünyanın gördüğü en uzun köprülerden ikisi üzerinden Tuna Nehri’ni geçti, güçlü bir imparatorluğu kendi dağlık topraklarında iki kez yendi ve sonra da sistematik bir şekilde Avrupa’dan sildi. Traianus’un, günümüz Romanya topraklarında yaşayan Dacialılara karşı açtığı savaş 19 yıllık hükümdarlığının dönüm noktası oldu. Ele geçirdiği ganimetler olağanüstüydü. Dönemin vakanüvislerinden biri, fethin çeyrek milyon kilo altın, yarım milyon kilo gümüş getirdiğiyle övünüyordu, bereketli topraklara sahip yeni bir bölge de cabasıydı. Ganimet, Roma’nın coğrafyasını değiştirdi. Traianus, zaferini kutlamak için büyük bir forum inşa edilmesini emretti. Foruma, sütunlarla çevrili bir meydan, iki kütüphane, Bazilika Ulpia olarak bilinen büyük bir resmi bina ve hatta muhtemelen bir tapınak da dahildi. O dönemlerde yaşamış bir tarihçi foruma hayranlığını belirtirken, “Gökler altında tek,” diyordu, “tarifi zor ve fani insanoğlu tarafından taklit edilmesi imkânsız.”
Forumda, İmparator Traianus’un bronz heykeliyle taçlandırılmış 38 metrelik bir sütun yükseliyordu. Bu sütunun etrafını günümüzün çizgi romanları gibi saran bir öykü, Dacia seferlerini anlatıyor: İncelikle yontulmuş binlerce Romalı ve Dacialı, 155 sahnede uygun adım yürüyor, inşaatta çalışıyor, savaşıyor, yelken açıyor, sinsice sokuluyor, müzakere yapıyor, savunmaya geçiyor ve ölüyor. Yapımı İS 113 yılında biten sütun bin 900 yılı aşkın süredir ayakta duruyor. Rönesans döneminde bir papa tarafından tepesine Aziz Petrus heykeli dikilen Traianus Sütunu, Traianus Forumu’nun kalıntıları arasında yükseliyor. Forumda bir zamanlar iki kütüphane ve Dacia’dan getirilen savaş ganimetleriyle inşa edilen kamusal bir açık alan vardı. Sağ taraftaki büyük modern anıt, birleşik İtalya’nın ilk kralı II. Vittorio Emmanuele’ye adanmış. Günümüzde, rehberler tarihini anlatırken turistler boyunlarını uzatıp üstündekileri görmeye çalışıyor. Öykünün ilk birkaç sarmalından sonra aşınmış yontuları seçmek zor. Sütunun dört bir yanı harabelerle dolu. Boş kaideler, çatlak döşeme taşları, kırılmış sütunlar ve parçalanmış heykeller Traianus Forumu’nun ihtişamına dair ipuçları veriyor. Günümüzde halkın fazla yaklaşmasını önlemek üzere etrafı çevrilerek kapatılmış olan sütun, imparatorluğun geçmişteki görkemine tanıklık ediyor. Sütun, Roma’nın çöküşünden sağlam çıkan en özgün anıtsal heykellerden biri. Klasik tarihçiler yüzyıllar boyunca, Traianus’un kahraman, Dacia kralı Decebalus’un da ona yaraşır bir düşman olduğunu yansıtan yontuları bu savaşların görsel tarihi olarak kabul etti. Arkeologlar, Roma Ordusu’nun kullandığı üniformaları, silahları, donanımları ve taktikleri öğrenmek için sahneleri mercek altına aldı. Traianus Dacia’yı harabeye çevirdiği için, Romanyalılar Dacialı atalarının görünüş ve giyinişine dair ipuçları veren bu sütuna ve bir zamanlar forumu süsleyen yenik asker heykellerinin kalıntılarına çok değer veriyor.
