Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan Eskişehir, sadece tarihi ve kültürel zenginlikleriyle değil, aynı zamanda yer altı kaynaklarıyla da dikkat çeker. Bu kaynaklar arasında en öne çıkanı ise "lüle taşı"dır. Beyaz altın olarak da bilinen bu taş, dünya üzerinde yalnızca Eskişehir ve çevresinde yoğun olarak çıkarılan çok özel bir madendir.
Lüle taşı, jeolojik olarak sepiolit adı verilen bir mineraldir. Oldukça hafif ve gözenekli bir yapıya sahip olan bu taş, çıkarıldıktan sonra yumuşaktır, bu da onun kolayca işlenebilmesini sağlar. Ancak havayla temas ettikçe sertleşir, bu da işlendikten sonra uzun ömürlü olmasını garantiler. Bu özelliği, onu özellikle tütün aksesuarlarında —özellikle pipolarda— çok değerli kılar. Lüle taşından yapılan pipolar, hem estetik hem de işlevsel açıdan dünyanın birçok yerinde koleksiyonerlerin gözdesidir.
Lüle taşının ilginç özelliklerinden biri de kullanım sırasında renk değiştirmesidir. Kullanıldıkça sarımsıdan kahverengiye doğru değişen bu doğal patina, her taşın zamanla benzersiz bir karakter kazanmasına neden olur. Bu da her bir ürünün adeta kişisel bir sanat eserine dönüşmesini sağlar.
Peki lüle taşı sadece pipolar için mi kullanılır? Elbette hayır. Günümüzde bu değerli taş tespih, takı, heykelcik ve süs eşyası gibi farklı alanlarda da değerlendirilmektedir. Ustaların ellerinde şekillenen lüle taşı, geleneksel el sanatlarının yaşatılmasında da önemli bir rol oynar. Özellikle Eskişehir’in Odunpazarı bölgesinde yer alan atölyelerde bu taşın işlenişini izlemek ve yapılan eserleri görmek mümkündür.
Lüle taşının gözenekli yapısı sayesinde nemi ve ısıyı dengeleme özelliği vardır. Özellikle pipo içiminde tütündeki zararlı maddeleri bir miktar süzdüğü ve daha yumuşak bir içim sağladığı ifade edilir. Bunun dışında, lüle taşının elde tutulduğunda vücut ısısını dengelediği ve strese karşı rahatlatıcı bir etkisi olduğuna inanılır. Bu nedenle lüle taşından yapılan tespihlerin hem dini hem de ruhsal bir yönü olduğu düşünülür.
Lüle taşı, Türkiye'nin özgün ve tescilli doğal kaynaklarından biri olarak kültürel ihracatta önemli bir yere sahiptir. Her ne kadar büyük ölçekli sanayi üretimi gibi yüksek hacimli bir ekonomik katkı sağlamasa da, Eskişehir ekonomisi için katma değeri yüksek bir üründür. El işçiliğine dayalı üretim modeliyle birçok yerel ustaya gelir kaynağı sağlamaktadır. Ayrıca, Eskişehir'e gelen yerli ve yabancı turistler, bu özel taşa olan ilgileri sayesinde şehre ciddi bir ekonomik hareketlilik de getirirler. Lüle taşı ürünleri, özellikle Avrupa ve Amerika’da koleksiyoncular tarafından yoğun talep görür.
Lüle taşı, sadece bir süs eşyası ya da tütün aksesuarı olmanın ötesinde, Türkiye'nin kültürel ve doğal mirasını temsil eden nadide bir hazinedir. Eskişehir’le özdeşleşen bu taş, hem ekonomik hem sanatsal hem de kültürel açıdan ülkemize değer katmaya devam etmektedir. Doğadan çıkan bu beyaz mucize, ustaların ellerinde şekil buldukça her bir parça, geçmişle bugünü buluşturan özel bir anlatıya dönüşür.
