Kişiliğiniz, uzun vadede ortaya çıkan düşünce, davranış ve duygu alışkanlıklarınızı yansıtır. Kişilik, dakikalar ve saatler gibi daha kısa zaman dilimlerinde değişen ruh hallerinden ve duygusal durumlardan farklıdır. En kanıta dayalı ve geniş çapta onaylanan OCEAN kişilik modeline göre, kişiliğin beş ana özellik boyutu şunlardır:
- Open-mindedness(Açıkfikirlilik): Yeni fikirleri ve deneyimleri benimseme
- Conscientiousness(İşine Bağlılık): Disiplinli ve hırslı olma ölçütü
- Extraversion(Girişkenlik): Ne kadar sosyal olduğun ve kendini ödüllendirme mekanizması
- Agreeability(Uyumluluk): Ne kadar arkadaş canlısı ve güvenilir olduğunun göstergesi
- Neuroticism(Duyarlılık): Ne kadar endişeli ve duygusal olarak hassassınız
Bunlar birlikte bu kişilik modeli, “Büyük Beş” özellikler olarak bilinir. Onlardaki puanlarınız inanılmaz derecede önemli. Öyle ki kariyer başarınızı, mutluluğunuzu ve hatta uzun ömürlülüğünüzü tahmin etmede bu özelliklerin sizde bulunma derecesi önemli bir etken olabiliyor. Örneğin güçlü dışa dönükler daha kısa ve daha mutlu hayatlar yaşama eğilimindedirler. Son derece vicdanlı insanlar işte daha iyisini yapma eğilimindedirler. Ve son derece açık fikirli insanlar bunamaya karşı daha az savunmasızdır. Myers-Briggs testi gibi bazı testler popülerdir. Ancak ana akım psikologları tarafından bilimsel ve geçerli olarak görülmezler. Çünkü bu testler “Büyük Beş” kişilik modelini etkili bir şekilde yansıtamazlar. Testi her uyguladığınızda farklı puanlar elde edersiniz. İnsanlar arasındaki kişilik farklılıklarının yaklaşık yüzde 30 ila 50’si ebeveynlerinden miras aldıkları genlerdeki farlılıklardan kaynaklanmaktadır. Tabii ki, evlilik ve boşanma, hastalık, iş kaybı, ebeveynlik, akran baskısı ve yaş gibi erken ve sonraki yaşam deneyimlerinin kişiliğimizde iz bırakmasını göz ardı etmemeliyiz. Aslında kişiliğin 30 yaşında oturduğuna inanılıyordu. Ancak aynı insanları on yıllar boyunca uzunlamasına takip eden araştırmalar, kişilik özelliklerinin bir ömür boyu değişmeye devam ettiğini göstermiştir. Kişiliğin yaşlandıkça durağanlaşma eğiliminde olduğu doğrudur. Ancak bunun nedeni çoğumuzun yaşam tarzı ve rutin alışkanlıklarına bir nevi yerleşme olması yani onlardan kopamamamızdır. Ama bilinmelidir ki doğru yaklaşım ve kararlılıkla kişilik özelliklerinizi kasten değiştirmemeniz için hiçbir neden yoktur.
Kişilik değişikliğine yönelik herhangi bir girişim, bir şey uğuna veya birini memnun etmekten ziyade daha büyük bir değerin, amacın veya ülkünün hizmetindeyse başarılı olma olasılığı daha yüksektir. Örneğin, işinize yardımcı olmak üzere ağ kurmak için daha fazla isteklilik yoluyla filizlenen içsel itkiyle daha dışa dönük olmak, sadece arzu edilir olduğu için dışa dönük olmaya çalışmaktan daha başarılıdır. Bir başka altın kural da, düşünce ve davranış biçimlerinizi alışkanlık haline gelene kadar değiştirmeniz gerektiğidir. Daha dışa dönük olmak için iyi bir yöntem, sosyalliğinizi arttırmak için “eğer- o zaman” yani “şöyle olursa şöyle davranırım” planlarını kullanmaktır. Örneğin, “bir yabancının yanında bir trende oturursam, o zaman bir konuşma başlatmaya çalışırım”. Ayrıca sosyal durumlardaki endişenizi heyecan olarak yeniden değerlendirmek önemlidir.lk başta zor olacak, ancak araştırmalar, güçlü içe dönüklerin bile, düşündüklerinden daha fazla dışadönük davranmaktan zevk aldıklarını gösteriyor.
