Kafka, “Dönüşüm” adlı eserinde modern insanın yalnızlığını, yabancılaşmasını ve değersizleşmesini anlatmak ister. Ana karakter Gregor Samsa'nın bir sabah dev bir böceğe dönüşmesi, fiziksel bir değişim olmanın ötesinde, toplumun ve ailenin bireyi nasıl değersizleştirdiğinin simgesel bir anlatımıdır. Gregor, ailesi için çalışan, kendisini feda eden bir bireydir. Ancak çalışamaz duruma geldiğinde, ailesi tarafından dışlanır ve yük olarak görülmeye başlar. Kafka burada, insanın sadece “yararlı olduğu sürece değerli” sayıldığı bir sistemi eleştirir. Gregor’un dönüşümü, aslında zaten var olan bir ruhsal yabancılaşmanın görünür hale gelmesidir. O, böceğe dönüşmeden önce de içsel olarak bir yabancıydı; ailesiyle gerçek bağlar kuramamış, sadece maddi destek sunarak sevgiyi kazanmaya çalışmış bir bireydi. Kafka, bu durumla sevgi, aidiyet ve kimlik arayışının ne kadar kırılgan olduğunu gösterir. Aile, ilk başta endişeli görünse de zamanla Gregor’dan tiksinir, korkar ve en sonunda ondan kurtulmak ister.
Gregor’un çöküşü, modern bireyin içten içe çürüyen, bastırılmış benliğinin bir yansımasıdır. Kafka, bu metinle “insan olmanın” ne anlama geldiğini sorgular: Bir kişi üretkenliğini kaybettiğinde insan olarak değeri de biter mi? Dönüşüm, bu soruya karamsar bir yanıt verir. Ayrıca Kafka, bireyin toplumsal beklentiler karşısında kimliğini kaybetmesini ve silinmesini işler. Gregor’un adı unutulur, sesi anlaşılmaz olur, odası bile bir çöplüğe döner. Sonunda öldüğünde ailesi bunu bir kurtuluş olarak görür. Kafka burada, toplumun acımasızlığını ve bireye biçilen rollerin ne kadar yıkıcı olabileceğini gözler önüne serer. Sonuç olarak Kafka, “Dönüşüm”de insanın yalnızlığını, toplumsal yabancılaşmasını, aile içindeki koşullu sevgiyi ve varoluşsal sıkışmışlığı derin bir şekilde anlatır. Bu eser, günümüz insanının anlam arayışına da evrensel bir ayna tutar.
