Arı nasıl bal yapar ?
Bal, arılar tarafından çiçeklerden , bitkilerden ve meyve tomurcuklarından alarak yuttukları nektarın , bal midesi denilen organlarında invertaz enzimi sayesinde kimyasal değişime uğramasıyla oluşur. Arılar bu çok faydalı besini kovanlarında daha önceden hazırladıkları altıgen şeklindeki petek hücrelerine yerleştirirler. Arılar topladıkları nektarı invertaz enzimi sayesinde bala çevrilirken , sakkarozu değişime uğratarak fruktoz ve glikoz şeklinde basit şekerlere dönüştürürler. Bu aşamada fermantasyon yani mayalanma olmaması için balın fazla suyunu uçururlar. Altıgen peteklere doldurulan ve belirli bir süre fazla suyu uçurulan ve tam kıvamına getirilen bal arılar tarafından sırlanır. Sırlama , altıgen peteklerin üstünün çok ince bir bal mumu tabakasıyla kapatılması işlemidir. Böylece hem balın oluşumu tamamlanmış hem de dış etkilerden korunaklı bir şekilde paketlenmiş olmaktadır.
Balın Özellikleri ;
Arılar tarafından üretilen balın rengi, tadı , kokusu ve şeker dengesi tamamen toplanan nektarlardan kaynaklanır. Dolayısıyla arı kovanlarının yerleşik bulunduğu arazinin çiçek , bitki ve meyve familyasının tür ve çeşitliliğine bağlı olarak balın rengi , kokusu , tadı , besin değerleri vs. değişmektedir. Bal kokusunu , çiçeklerin de kokularının kaynağı olan Volatin Yağı’ndan alır.
Bal Üretimi ;
Bal , üretimi oldukça zahmetli bir gıda maddesidir. Bal üreticileri yani “Arıcılar” kaliteli ve saf bal üretmek için arı kovanlarını uygun mevsim şartlarında , bol çiçekli , geniş arazilerde bulundurmak zorundadırlar. Bu geniş arazilerde hem zirai ilaç kullanılmamalıdır , hem de bal üretimine uygun çiçek ve bitki çeşitliliğinin bulunması şarttır. Ayrıca mevsim şartları arıların çiçeklerden nektar toplayabilmeleri için uygun olmalıdır. Örneğin , çok sıcak , çok soğuk , aşırı yağmurlu veya fırtınalı havalarda arıların kovanlarından dışarı çıkması ve nektar toplamaları zorlaşmaktadır. Arı kovanlarının bakımları çok hassas bir şekilde günü gününe takip edilerek arıların hastalıklara ve dış etkenlere karşı korunması sağlanmalıdır. Arılar için de bal üretimi bir o kadar zor olup ; örneğin 1 kg nektar toplamak için yüzbinlerce arının günlerce çalışması gerekir. Üstelik bu nektarın sadece bir kısmı bala çevrilebilmektedir.
Bal nasıl saklanır ?
Bal oldukça dayanıklı bir gıda maddesidir. Isı , ışık , nem gibi dış etkilere maruz kalmadıkça asla bozulmaz. Zamanla özelliğini ve besin değerini kaybetmez. Bal oda sıcaklığında ışık ve hava ile teması olmayacak bir kapta saklanmalıdır.
Saf bal donar mı ?
Bilinenin tersine bazı çiçeklerden elde edilen saf ballar donabilir ve pürüzsüz krema kıvamına dönüşebilir. Bu balın doğal olmadığı manasına gelmez. Balın donması besin değerinde herhangi bir kayba neden olmaz ve ister bu şekilde istenirse sıcak su dolu bir kabın içine bal kabının konmasıyla (benmarin yöntemi) sıvı hale getirilerek tüketilebilir. Balın şekerlenmesi bambaşka birşeydir ve şeker veya glikoz katkılı olarak üretilmiş saf olmayan balların şekerlenmesi veya kristalize olmasıdır. Bilinçli tüketici olarak bu iki durumu birbirinden ayırmak gerekmektedir.
